ਮਹਾਕੁੰਭ ਭਗਦੜ: 71 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਸੰਗਮ 'ਚ 800 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਤਾਂ ਨਜ਼ਾਰਾ ਸੀ ਡਰਾਉਣਾ

ਮਹਾਕੁੰਭ ਮੇਲਾ: 1954 ਵਿਚ ਹੋਏ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੌਰਾਨ ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਭਿਆਨਕ ਭਗਦੜ ਮੱਚ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿਚ 800 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਆਸਥਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਸੀ।

ਮਹਾਕੁੰਭ 2025: ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਆਯੋਜਿਤ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਰ ਰਾਤ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ 'ਚ ਭਗਦੜ ਮਚ ਗਈ। ਇਸ ਦਰਦਨਾਕ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਦਰਜਨਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਥੇ ਖਿੱਲਰੇ ਕੱਪੜੇ, ਜੁੱਤੀਆਂ, ਚੱਪਲਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਾਨ ਖੌਫਨਾਕ ਨਜ਼ਾਰਾ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਘਟਨਾ 1954 ਦੇ ਮਹਾਕੁੰਭ ਦੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਦੇ ਦਿਨ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਵਿੱਚ 800 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।

1954 ਦਾ ਮਹਾਕੁੰਭ – ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਤ੍ਰਾਸਦੀ

ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਸਾਲ 1954 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹਾਕੁੰਭ ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਲਾਹਾਬਾਦ) ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਮੌਨੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਵਾਲੇ ਦਿਨ 3 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਸੰਗਮ ਦੇ ਕੰਢੇ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸੇ ਦਿਨ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਵੀ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ ਭੀੜ ਕਾਰਨ ਭਗਦੜ ਮਚ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਅਖਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਦੜ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨਾਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਦੇ ਜਲੂਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਘਟਨਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ

ਨਾਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ

3 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਇਸ਼ਨਾਨ ਦੌਰਾਨ ਨਾਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਜਲੂਸ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸੰਗਮ ਦੇ ਕੰਢੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਮੌਜੂਦ ਸਨ। ਭੀੜ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਦਾ ਕੋਈ ਰਸਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਲੂਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਨਾਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਨੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵੱਲ ਆਪਣੇ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਮੋੜ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਡਰ ਗਏ ਅਤੇ ਭਗਦੜ ਮੱਚ ਗਈ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਦੱਬ ਕੇ ਮਰ ਗਏ, ਜਦਕਿ ਕੁਝ ਗੰਗਾ 'ਚ ਡਿੱਗ ਕੇ ਡੁੱਬ ਗਏ।

ਨਹਿਰੂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ

ਕੁਝ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਕਰੀਬ 10 ਵਜੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ: ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਰੋਡ ਤੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਖਬਰ ਫੈਲਦੇ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬੈਰੀਕੇਡ ਤੋੜ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲੱਗੇ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਨਾਗਾ ਸਾਧੂਆਂ ਦਾ ਜਲੂਸ ਵੀ ਲੰਘ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕੇ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਕੁਚਲ ਕੇ ਮੌਤ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ।

800 ਤੋਂ 1000 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ

ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਇਸ ਹਾਦਸੇ 'ਚ 800 ਤੋਂ 1000 ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦਕਿ 2000 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ। ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵੱਡੀ ਭਗਦੜ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਸੰਸਦ 'ਚ ਇਸ ਹਾਦਸੇ 'ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਹਾਕੁੰਭ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਭੀੜ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

1954 ਦੇ ਇਸ ਦੁਖਾਂਤ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਲੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਗਮਾਂ ਲਈ ਸਖ਼ਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਪਣੀਆਂ ਧਾਰਮਿਕ ਰਸਮਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਭਾ ਸਕਣ।

• 

  ਐਂਤਕੀ ਪੈਰੋਲ ਮਗਰੋਂ ਬਾਗਪਤ ਨੂੰ ਛੱਡ ਸਿਰਸਾ ਕਿਉਂ ਆ ਗਿਆ ਰਾਮ ਰਹੀਮ? ਜਾਣੋ ਪੂਰੀ ਵਜ੍ਹਾ

  National

• 

  Maha Kumbh 2025: ਮਹਾਕੁੰਭ 'ਚ ਮਚੀ ਭਗਦੜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ ਰੱਦ

  National

• 

  ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ, ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਚਲਾਈ ਮੁਹਿੰਮ

  National

• 

  Burari accident : ਬਚਾਅ ਕਾਰਜ ਜੰਗੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਜਾਰੀ, ਮਲਬੇ ਵਿੱਚੋਂ 5 ਲਾਸ਼ਾਂ ਬਰਾਮਦ, 4 ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਨਾਜ਼ੁਕ

  National

• 

  ਸੰਸਦ ਦਾ ਬਜਟ ਸੈਸ਼ਨ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਤੋਂ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਮੁਰਮੂ 31 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਦੋਵਾਂ ਸਦਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਨਗੇ

  National