ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਖ਼ਸਤਾ ਹਾਲਤ

ਕੁਝ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਘੱਟ ਸਟਾਫ਼ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦੀ ਬੇਰੁਖ਼ੀ ਕਾਰਨ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਰੀਤੂ, ਇੱਕ ਅਣਵਿਆਹੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕਿਸ਼ੋਰ ਧੀ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਖਦਾਈ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। […]

ਕੁਝ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਕੁੰਨਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਘੱਟ ਸਟਾਫ਼ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਜਨਤਾ ਦੀ ਬੇਰੁਖ਼ੀ ਕਾਰਨ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਕਸਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਰੀਤੂ, ਇੱਕ ਅਣਵਿਆਹੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕਿਸ਼ੋਰ ਧੀ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਖਦਾਈ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਿਤੂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੁੱਟੇ-ਭੱਜੇ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇਖੇ।

ਰਿਤੂ ਦਾ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਸਫਾਈ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਕੰਟਰੋਲ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਮਾਹਵਾਰੀ ਚੱਕਰ ਜਾਂ ਟਾਇਲਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨੀ ਹੈ ਜਾਂ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਖਾਣਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ 4×5 ਫੁੱਟ ਦੇ ਕਮਰੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੇ ਖੂਨ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਅਤੇ ਮਲ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਹੀਂ ਵੇਖੀ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲ ਕੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਇੱਕ ਅਣਵਿਆਹੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕਿਸ਼ੋਰ ਧੀ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਖਦਾਈ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਨਾ-ਨਾਨੀ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਿਤੂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਟੁੱਟੇ-ਭੱਜੇ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇਖੇ। ਪਦਮਾ ਸੰਪਥਾ, ਮੈਸੂਰ ਦੀ ਇੱਕ ਅਨਪੜ੍ਹ ਔਰਤ, ਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸ਼ਿਮਲਾ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਮੁੜ ਵਸੇਬੇ  ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਾਲ ਬਿਤਾਏ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪੂਰਾ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਕੰਨੜ ਬੋਲ ਸਕਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਸਕਿਆ। ਉਹ ਉੱਚੀ-ਉੱਚੀ ਰੋਂਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਕੰਧਾਂ, ਛੱਤਾਂ ਅਤੇ ਬਾਹਰ ਚਿਹਚ ਰਹੇ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੀ ਘੰਟਿਆਂਬੱਧੀ ਇਕੱਲੀ ਬੈਠੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਇਹ ਨਹੀਂ ਦੱਸ ਸਕਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਕਿੱਥੇ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਹਰ ਵਾਰ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਹੀ ਹੱਥ ਲੱਗੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੈਰਾਮ ਠਾਕੁਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਡਾਕਟਰ ਸਾਧਨਾ ਠਾਕੁਰ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਾਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਕੰਨੜ ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਣਦੀ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਸੀ।  ਪਦਮਾ ਦੀ ਮਾਨਸਿਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਸੁਰਾਗ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਿਮਲਾ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੀ। ਪਰ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਉਹ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਸਕੀ ਜੋ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਸ਼ਿਮਲਾ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ। ਪਦਮਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜੂਨ 2016 ਵਿੱਚ ਕਾਂਗੜਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਨਗਰੋਟਾ ਪਹੁੰਚੀ – ਉਸਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਕਿਵੇਂ। ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਡਾ: ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਟਾਂਡਾ ਵਿਖੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸ਼ਿਮਲਾ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ।

• 

  ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿਗੜਦੀ ਹੈ, GRAP-4 ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਉਪਾਅ ਮੁੜ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ

  National

• 

  ਭਾਰਤ 2027 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ: ਪੀਯੂਸ਼ ਗੋਇਲ

  National

• 

  ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ, ਪੀਐੱਮ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨਗੇ ਦੋ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਣਡੁੱਬੀ

  National

• 

  ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ: ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ 'ਚ ਜਵਾਨ ਗਸ਼ਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਬਾਰੂਦੀ ਸੁਰੰਗ 'ਚ ਧਮਾਕਾ, ਹੋ ਗਏ 6 ਜਵਾਨ ਜ਼ਖਮੀ

  National

• 

  ਸੰਗਮ ਤੱਟ 'ਤੇ ਦਿਖਿਆ ਅਦਭੁਤ ਨਜ਼ਾਰਾ, ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 1 ਕਰੋੜ 38 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ

  National