ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੋ ਕਿਵੇਂ ਬਦਲਿਆ ਹੈ ਕੋਟਾ 

ਮੈਂ ਕੋਈ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਸ਼ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਬੇਕਾਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਧੱਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਸ਼ ਅਕਾਦਮਿਕ ਦਬਾਅ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ਤੋਂ ਆ ਸਕਦਾ […]

ਮੈਂ ਕੋਈ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਨਹੀਂ ਹਾਂ। ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਸ਼ ਨੌਜਵਾਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਵੈ-ਨਫ਼ਰਤ ਅਤੇ ਬੇਕਾਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਧੱਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਸ਼ ਅਕਾਦਮਿਕ ਦਬਾਅ, ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ਤੋਂ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪੁਲਿਸ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸਭ ਨਹੀਂ ਦੱਸੇਗੀ। ਉਹ ਕਹਿਣਗੇ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਮਰਦੇ ਹਨ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ (ਆਈਆਈਟੀ) ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹੇਸ਼ਵਰੀ ਨੇ ਵੀ ਹੋਰਾਂ ਵਾਂਗ ਅਮਰੀਕਾ ਜਾ ਕੇ ਉੱਥੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਦੇਖਿਆ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਵਾਪਸ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਕੋਟਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਮੋੜ ਲਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਕੋਟਾ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਈਆਈਟੀ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਹਿਰ ਛੱਡਣਾ ਨਾ ਪਵੇ। ਜਦੋਂ ਮਹੇਸ਼ਵਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ, ਵਿਨੋਦ ਕੁਮਾਰ ਬਾਂਸਲ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਧਾਰਨ ਸੀ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਹੋਰ ਖਿਡਾਰੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ। ਪਰ ਉਦੋਂ ਪੈਸਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵਪਾਰਕਤਾ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਟਾ ਵਿੱਚ ਵਧਿਆ ਹੈ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਣਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਤੇ ਕਲਪਨਾਯੋਗ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਮੈਡੀਕਲ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦਾਖਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕਣ

ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੋਟਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। 2019 ਵਿੱਚ 18 ਮੌਤਾਂ, 2018 ਵਿੱਚ 20, 2017 ਵਿੱਚ ਸੱਤ, 2016 ਵਿੱਚ 17 ਅਤੇ 2015 ਵਿੱਚ 18 ਮੌਤਾਂ। 2023 ਵਿੱਚ, ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 24 ਮੌਤਾਂ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੇ ‘ਕੋਚਿੰਗ ਹੱਬ’ ਵਿੱਚ ‘ਵਿਦਿਅਕ ਵਾਤਾਵਰਣ’ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰਾਂ ਵਿੱਚ 14-16 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਦਾਖਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਆਰਾਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਅਤੇ ਭਿਆਨਕ ਸਮਾਂ-ਸਾਰਣੀ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਧੱਕੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦੇ ਹਨ। ਆਖਰਕਾਰ, ਕੁਝ ਦਬਾਅ ਅੱਗੇ ਝੁਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਹੇਸ਼ਵਰੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਦਾਖਲਾ ਦੇਣਾ ਅਪਰਾਧ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੋਟਾ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਦਰ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਠੋਸ ਅੰਕੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਫੈਕਲਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ 60-70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਹੁਣ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਾਡਲ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਮਹੇਵਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਅਸਲ ਕੋਟਾ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੋਈ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।ਮੈਂ ਇਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਰਾਸ਼ ਹਾਂ ਕਿ ਕੋਟਾ ਹੁਣ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਦੱਸੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਕੋਟਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲਾਂਗਾ ਤਾਂ ਲੋਕ ਮੇਰੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰਿਆਂ ਨੇ ਕੋਚਿੰਗ ਸੈਂਟਰਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਣਾ ਹੈ।

• 

  ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿਗੜਦੀ ਹੈ, GRAP-4 ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਖ਼ਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਉਪਾਅ ਮੁੜ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ

  National

• 

  ਭਾਰਤ 2027 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ: ਪੀਯੂਸ਼ ਗੋਇਲ

  National

• 

  ਭਾਰਤੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਮਿਲੇਗੀ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤੀ, ਪੀਐੱਮ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਨਗੇ ਦੋ ਜੰਗੀ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪਣਡੁੱਬੀ

  National

• 

  ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ: ਨੌਸ਼ਹਿਰਾ 'ਚ ਜਵਾਨ ਗਸ਼ਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਬਾਰੂਦੀ ਸੁਰੰਗ 'ਚ ਧਮਾਕਾ, ਹੋ ਗਏ 6 ਜਵਾਨ ਜ਼ਖਮੀ

  National

• 

  ਸੰਗਮ ਤੱਟ 'ਤੇ ਦਿਖਿਆ ਅਦਭੁਤ ਨਜ਼ਾਰਾ, ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ 'ਤੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 1 ਕਰੋੜ 38 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਇਸ਼ਨਾਨ

  National