ਅਯੁੱਧਿਆ ਨਾਮਾ : ਰਾਮ ਮੰਦਿਰ ਨੂੰ ਤੋੜਕੇ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਗਈ , ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਦੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗੀ ਇਹ?

Ayodhyanama : ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਏਜੰਟ ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ 1611 ਵਿੱਚ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਲੱਭੇ ਸਨ। ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੌਧਿਕ ਹੁਨਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।

ਰਾਮ ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ-ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਛੱਡੋ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਿੰਦੂਆਂ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡਾ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਢਾਹ ਕੇ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਏਜੰਟ ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਇਸ ਧਰਤੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ 1611 ਵਿੱਚ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਲੱਭੇ ਸਨ। ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੌਧਿਕ ਹੁਨਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।

ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਨੇ ਉਹ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਰਾਜੇ, ਭਿਆਨਕ ਹਮਲਾਵਰ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਫੌਜਾਂ ਵਾਲੇ ਹਮਲਾਵਰ, ਚਲਾਕ ਸੁਲਤਾਨ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿਵਾਦ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਓ ਤੁਹਾਨੂੰ ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸ ਦੇਈਏ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸੀਂ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਦੱਸਾਂਗੇ।

ਵਿਲੀਅਮ ਵਿੰਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ 

ਸੰਨ 1607 ਵਿਚ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਪਾਰ ਲਈ ਭਾਰਤ ਆਇਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਫਿੰਚ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਕਪਤਾਨ ਹਾਕਿਨਜ਼ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਹ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਲਈ ਰਿਸ਼ਵਤ ਵੀ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਸੂਰਤ ਦਾ ਵਪਾਰ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿੰਚ-ਹਾਕਿਨਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਸਫਲਤਾ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਦੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਕਾਰਨ ਮੁਗਲ ਦਰਬਾਰ ਦੁਆਰਾ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿੰਚ ਨੇ ਮੁਗਲ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੇ ਕਰੀਬੀ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦੇ ਕੇ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਮਨਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਤੋਹਫ਼ਾ ਜਹਾਂਗੀਰ ਲਈ ਕਮਰਬੰਦ ਅਤੇ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਲਈ ਦਸਤਾਨੇ ਸੀ। ਫਿੰਚ ਨੇ ਵਪਾਰੀ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ਵਤ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਉੱਥੋਂ ਲੰਘੇਗਾ ਤਾਂ ਉਹ ਭੀੜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਕੇ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।

ਜਹਾਂਗੀਰ ਲੰਘਿਆ ਤਾ ਫਿੰਚ ਮੁਸਕਰਾਇਆ

ਜਦੋਂ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਲੰਘਿਆ ਤਾਂ ਫਿੰਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੁਸਕਰਾਇਆ ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰੋ, ਉਸ ਦਿਨ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਸੀ। ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਕਮਰਬੰਦ ਅਤੇ ਮੁਮਤਾਜ਼ ਨੇ ਦਸਤਾਨੇ ਪਾਏ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਹਾਂਗੀਰ ਉਸ ਦਾ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਕ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ 1610 ਵਿਚ ਉਸ ਨੇ ਫਿੰਚ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੁੱਖ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ। ਪਰ ਫਿੰਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਲਈ ਆਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਹੀ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਜਹਾਂਗੀਰ ਤੋਂ ਇਜਾਜ਼ਤ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪਹਿਲੀ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।

 ਰਾਮ ਮੰਦਿਰ-ਬਾਬਰੀ ਮੰਸਜਿਦ ਕੀ ਮੁੱਦਾ ਹੈ?

ਹੁਣ ਅਸੀਂ ਮੰਦਰ-ਮਸਜਿਦ ਵਿਵਾਦ ਵੱਲ ਮੁੜਦੇ ਹਾਂ। ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਏਜੰਟ ਵਜੋਂ, ਫਿੰਚ ਨੇ ਸੁਰ, ਆਗਰਾ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਸਾਲ 1611 ਵਿੱਚ ਫਿੰਚ ਨੇ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਅਯੁੱਧਿਆ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜੀਬ ਇਤਫ਼ਾਕ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਯੁੱਧਿਆ ਨਾ ਤਾਂ ਸੱਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ। ਫਿੰਚ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਦੇ ਢਾਹੇ ਗਏ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਸੀ। ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਜਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਥੇ ਬਣੀ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਦੇ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਜਾਣਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਹਿੰਦੂ-ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫਿੰਚ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਕਾਰਨ 1613 ਵਿਚ ਬਗਦਾਦ ਵਿਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਮੰਗਵਾਈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਪੂਰੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।

ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਪੋਤੀ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ

1707 ਵਿਚ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਮਸਲਾ ਭੱਖਣ ਲੱਗਾ। ਫਿੰਚ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 100 ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਪੋਤੀ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਪਹਿਲੇ ਦੀ ਧੀ (ਜੂਨ 1708 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 1712) ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ 'ਸਹਿਫਾ-ਏ-ਚਿੱਲੀ ਨਸਾਈ ਬਹਾਦਰਸ਼ਾਹੀ' ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਮਥੁਰਾ, ਕਾਸ਼ੀ ਅਤੇ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਮਸਜਿਦ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣਾ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੇਖਕ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਇਕਬਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੇਖਕ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਸੀਤਾ ਦੀ ਰਸੋਈ ਅਤੇ ਹਨੂੰਮਾਨ ਚਬੂਤਰਾ ਤੋੜ ਕੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।

ਉਂਜ, ‘ਸਹਿਫ਼ਾ-ਏ-ਚਿੱਲੀ ਨਸਾਈ ਬਹਾਦਰਸ਼ਾਹੀ’ ਦੇ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹੋ ਗਈ। ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਈਸਾਈ ਧਾਰਮਿਕ ਆਗੂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਲੱਗੇ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ 38 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੌਰਾਨ, 1767 ਵਿੱਚ, ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਗੁਰੂ ਜੋਸੇਫ ਟਾਈਫੈਂਥਲਰ ਵੀ ਅਯੁੱਧਿਆ ਆਇਆ ਅਤੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਠਹਿਰਾਇਆ ਹੈ।

ਸਰਵੇਅਰ ਫਰਾਂਸਿਸ ਬੁਕਾਨਨ-ਹੈਮਿਲਟਨ ਦੇ ਸਬੂਤ ਅਮਰ ਹੋ ਗਏ

ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਦੀ ਅਯੁੱਧਿਆ ਫੇਰੀ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ 200 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਰਵੇਅਰ ਫਰਾਂਸਿਸ ਬੁਕਾਨਨ-ਹੈਮਿਲਟਨ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਭਾਰਤ ਆਏ। ਬੁਕਾਨਨ ਨੇ 1813-14 ਵਿਚ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ 1528 ਵਿਚ ਮੀਰ ਬਾਕੀ ਨੇ ਸੂਫੀ ਸੰਤ ਮੂਸਾ ਆਸ਼ਿਕਨ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਬਾਬਰ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਬਣਵਾਈ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸਬੂਤ ਦੁਨੀਆ ਲਈ ਰਾਮ ਮੰਦਰ-ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਅਮਰ ਤਸਵੀਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਉਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਨਹੀਂ ਛਾਪੀ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਹਿੰਦੂ ਔਰੰਗਜੇਬ ਨੂੰ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ ਦੋਸ਼ੀ

ਮੋਂਟਗੋਮਰੀ ਮਾਰਟਿਨ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੁਕਾਨਨ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇ ਟੁੱਟੇ ਹੋਏ ਮੰਦਰਾਂ ਲਈ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮਸਜਿਦ ਉੱਤੇ ਉੱਕਰੇ ਹੋਏ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਬਾਬਰ ਨੇ ਬਣਵਾਈ ਸੀ। ਬੁਕਾਨਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਇਕ ਮੌਲਵੀ ਦੋਸਤ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਥੇ ਪੱਥਰਾਂ ਅਤੇ ਕੰਧਾਂ 'ਤੇ ਲਿਖੇ ਫਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਮੀਰ ਬਾਕੀ ਨੇ 935 ਏ. 1528 ਜਾਂ 923 ਐੱਚ. ਅਰਥਾਤ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ।

 ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਜ਼ਖਮਾਂ 'ਤੇ ਲੂਣ ਛਿੜਕਿਆ

19ਵੀਂ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਅਬਦੁਲ ਕਰੀਮ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਗਫਾਰ ਵਰਗੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ, ਮੂਸਾ ਆਸ਼ਿਕਨ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹਨਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ 'ਤੇ ਲੂਣ ਪਾਇਆ। 1838 ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਰਟਿਨ ਨੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਇਆ। ਮਾਰਟਿਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਥਰ ਮੂਸਾ ਆਸ਼ਿਕਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣੇ ਮਕਬਰੇ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਸਾਬਕਾ ਆਈਏਐਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਨਾਲ, ਅਯੁੱਧਿਆ ਰੀਵੀਜ਼ਿਟਡ ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਇਸ ਕਹਾਣੀ ਨੂੰ ਬਕਵਾਸ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇ ਮੰਦਰ-ਮਸਜਿਦ ਵਿਵਾਦ ਦੀ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਈ

ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀ ਗਈ ਰਾਮ ਦੀ ਖੋਜ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਈ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ 1857 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਦੰਗਿਆਂ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਸੋਚ ਸਕਦੇ ਸਨ। 1850 ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, 1853 ਵਿੱਚ, ਅਯੁੱਧਿਆ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਦੰਗਾ ਦੇਖਿਆ।

ਫਿਰ ਵਿਲੀਅਮ ਫਿੰਚ ਸੂਰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਮੁਸਕਰਾਇਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਨਿਰਮੋਹੀ ਅਖਾੜੇ ਵੱਲੋਂ ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਦੰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹੇ। ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਬਿੱਲੀਆਂ ਵਾਂਗ ਲੜਦੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮੁਗਲ ਅਦਾਲਤਾਂ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਦਾਲਤਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਕਰੀਬ 136 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 2019 ਵਿੱਚ ਇਸ ਕੇਸ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ।

 

• 

  Pakistan ਚੋਣਾਂ 2024: ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਖਿਡਾਰੀ ਕੌਣ ਹੈ? ਕੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ?

  kisse kahaniyan

• 

  Explainer : ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ 'ਭਾਰਤ ਜੋੜੋ ਨਿਆ ਯਾਤਰਾ' 'ਤੇ 467 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕੀਤੇ ਸੁਆਹ, ਇਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਸਾਹਮਣੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਪੇਸ਼ 

  kisse kahaniyan

• 

  Explainer : 'ਭਾਰਤ ਰਤਨ' ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ VVIP? ਜਾਣੋ ਕੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ 

  kisse kahaniyan

• 

  knowledge: ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ? ਇੱਥੇ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਕੀ ਹੈ?

  kisse kahaniyan

• 

  Divorce Month: ਸਾਲ ਦੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ 'ਤਲਾਕ' ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਕਿਸ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਲਾਕ

  kisse kahaniyan