ਆਓ ਜਾਣੀਏ ਲੋਹੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸ

ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਰੱਬੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਜੋਂ ਤਿਲ, ਰੇਵੜੀ, ਮੂੰਗਫਲੀ, ਗੁੜ ਆਦਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਅਗਨੀ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।

ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 13 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਸਮੇਤ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਰੱਬੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਜੋਂ ਤਿਲ, ਰੇਵੜੀ, ਮੂੰਗਫਲੀ, ਗੁੜ ਆਦਿ ਚੀਜ਼ਾਂ ਭੇਟ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਅਤੇ ਅਗਨੀ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰਾਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਫ਼ਸਲ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਵੀਂ ਨੂੰਹ, ਬੱਚੇ ਜਾਂ ਹਰ ਸਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਵਾਢੀ।

ਸਤੀ ਦੇ ਬਲੀਦਾਨ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਯਾਦ 

ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਸਤੀ ਦੇ ਬਲੀਦਾਨ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਦਕਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਧੀ ਸਤੀ ਦੇ ਪਤੀ ਮਹਾਦੇਵ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਯੱਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਅੱਗ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹੀ ਦਿਨ ਹਰ ਸਾਲ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਦਿਨ ਪਸ਼ਚਾਤਾਪ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦਿਨ ਘਰ ਦੀ ਵਿਆਹੀ ਧੀ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਲਈ ਬੁਲਾ ਕੇ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਹਾਣੀ ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਅੱਗ ਦੁਆਲੇ ਘੇਰਾ ਬਣਾ ਕੇ ਸੁਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਦਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਹੀਰੋ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਭੱਟੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ ਸਨ ਜੋ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹੀਂ ਦਿਨੀਂ ਇੱਥੇ ਸਾਂਦਲਬਾਰ ਨਾਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਥੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਧਨਾਢ ਵਪਾਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਮਾਨ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵੇਚਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਜ਼ਤ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਿੱਤੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸੁੰਦਰੀ ਅਤੇ ਮੁੰਦਰੀ ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਲੜਕੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਾਚੇ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੋਹੜੀ ਵਾਲੀ ਰਾਤ ਉਸ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਭੈਣਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਜ਼ਤ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਥੈਲੇ ਵਿਚ ਇਕ ਚੀਨੀ ਪਾ ਕੇ ਵਿਦਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਹਰ ਸਾਲ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਲੋਕ ਇਸ ਜਿੱਤ ਦੇ ਦਿਨ "ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਰਾਜਪੂਤ" ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ। ਅੱਗ ਜਲਾ ਕੇ, ਲੋਕ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੰਗੜਾ ਪਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਉਸਤਤ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਲੋਹੜੀ ਅਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ

ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਣ ਪਿੱਛੇ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਲੋਹੜੀ ਅਤੇ ਹੋਲਿਕਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੀ ਹੈ। ਕਹਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਸੁਭਾਅ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਹੋਲਿਕਾ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹੋਲਿਕਾ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਵਰਦਾਨ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਚਾਦਰ ਮਿਲੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਢੱਕਣ 'ਤੇ ਅੱਗ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਹੋਲਿਕਾ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਨੂੰ ਗੋਦੀ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਗਈ ਤਾਂ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਤਾਂ ਬਚ ਗਿਆ ਪਰ ਹੋਲਿਕਾ ਸੜ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ।

 

ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ

ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ  ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਕਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਕੰਸ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਲੋਹਿਤਾ ਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਨੰਦਗਾਓਂ ਭੇਜਿਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਹਰ ਕੋਈ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੌਕੇ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਲੋਹਿਤਾ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ ਚਾਹਿਆ ਪਰ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਲੋਹਿਤਾ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵੀ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਇਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

• 

  Pakistan ਚੋਣਾਂ 2024: ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਅਸਲ ਖਿਡਾਰੀ ਕੌਣ ਹੈ? ਕੀ ਇਮਰਾਨ ਖਾਨ ਦਾ ਸਿਆਸੀ ਕਰੀਅਰ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ?

  kisse kahaniyan

• 

  Explainer : ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਦੀ 'ਭਾਰਤ ਜੋੜੋ ਨਿਆ ਯਾਤਰਾ' 'ਤੇ 467 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਕੀਤੇ ਸੁਆਹ, ਇਲੈਕਸ਼ਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਸਾਹਮਣੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਪੇਸ਼ 

  kisse kahaniyan

• 

  Explainer : 'ਭਾਰਤ ਰਤਨ' ਪਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਕਿਵੇਂ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ VVIP? ਜਾਣੋ ਕੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ 

  kisse kahaniyan

• 

  knowledge: ਭਾਰਤੀ ਨੌਜਵਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਕਿਉਂ ਰੱਖਦੇ ਹਨ? ਇੱਥੇ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਕੀ ਹੈ?

  kisse kahaniyan

• 

  Divorce Month: ਸਾਲ ਦੇ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ 'ਤਲਾਕ' ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਣੋ ਕਿਸ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਲਾਕ

  kisse kahaniyan