ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਮਾਰ ਝੇਲ ਰਿਹਾ ਕੰਗਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਲਈ ਵੀ ਤਰਸੇਗਾ, ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਕਾਰਨ ?

ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਹੁਣ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੁਰੀ ਖ਼ਬਰ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪਾਣੀ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਹੈ ਪੂਰਾ ਮਾਮਲਾ

ਪਾਕਿਸਤਾਨ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਹੋਰ ਵਧ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਭਾਰਤ ਰਾਵੀ ਨਦੀ 'ਤੇ ਕਰੀਬ 45 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਡੈਮ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜੋ ਪੂਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇਗਾ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਿੱਚ 1960 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਾਵੀ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਪਠਾਨਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਬੈਰਾਜ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਰਮਿਆਨ ਘਰੇਲੂ ਵਿਵਾਦ ਕਾਰਨ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ

ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਦੇ ਤਹਿਤ ਰਾਵੀ, ਸਤਲੁਜ ਅਤੇ ਬਿਆਸ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੂਰਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਸਿੰਧ, ਜੇਹਲਮ ਅਤੇ ਚਨਾਬ ਦੇ ਪਾਣੀਆਂ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। 1979 ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਅਤੇ ਡਾਊਨਸਟ੍ਰੀਮ ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਬੈਰਾਜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ। ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਖ ਮੁਹੰਮਦ ਅਬਦੁੱਲਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਮਰੁਤਬਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਨੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ।

ਡੈਮ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ

ਫਿਰ 1982 ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ, ਜਿਸ ਦੇ 1998 ਤੱਕ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 2001 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਬੈਰਾਜ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕਿਆ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। ਫਿਰ ਸਾਲ 2008 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਕੰਢੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ 2013 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਸਭ ਦੀ ਵਿਡੰਬਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2014 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਵਿਵਾਦਾਂ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਲਟਕ ਗਿਆ ਸੀ।

ਹੁਣ ਤਿੰਨ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਰਾਵੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ

ਆਖਰ ਸਾਲ 2018 ਵਿਚ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਿਚੋਲਗੀ ਕਰ ਕੇ ਦੋਵਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਕੰਮ ਮੁੜ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹ ਸਕਿਆ ਤੇ ਹੁਣ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡੈਮ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਸਿਰੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਤੇ ਹੁਣ ਡੈਮ ਬਣ ਕੇ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਪਾਣੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੁਣ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਕਠੂਆ ਅਤੇ ਸਾਂਬਾ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।

1150 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਹੁਣ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੀ 32,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਵੀ ਡੈਮ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਣਬਿਜਲੀ ਦਾ 20 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਸਕੇਗਾ।

ਡੈਮ ਦੇ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਦਰਿਆ

ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ 55.5 ਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਸ਼ਾਹਪੁਰਕੰਡੀ ਡੈਮ ਇੱਕ ਬਹੁ-ਮੰਤਵੀ ਨਦੀ ਘਾਟੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 206 ਮੈਗਾਵਾਟ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸਥਾਪਿਤ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਦੋ ਹਾਈਡਰੋ ਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਰਣਜੀਤ ਸਾਗਰ ਡੈਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤੋਂ 11 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੇਠਾਂ ਰਾਵੀ ਨਦੀ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਡੈਮ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹਾਈ ਹੋਵੇਗਾ।

• 

  ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਨ 'ਚ ਮੌਤ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼... 60 ਲਾਸ਼ਾਂ ਮਿਲੀਆਂ, 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅਜੇ ਵੀ ਫਸੇ ਹੋਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ

  International

• 

  ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਲੱਭੀ 12 ਲੱਖ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣੀ ਬਰਫ਼, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਬਾਰੇ ਮਿਲੇਗੀ ਅਹਿਮ ਜਾਣਕਾਰੀ

  International

• 

  ਹਾਈ ਵੋਲਟੇਜ ਡਰਾਮੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਯੂਨ ਸੁਕ-ਯੋਲ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ

  International

• 

  ਜਲਦੀ ਹੀ ਪੁਤਿਨ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ... ਕੀ ਟਰੰਪ ਬਣ ਜਾਣਗੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਚੋਲਾ?

  International

• 

  ਟਰੰਪ ਦੀ ਧਮਕੀ ਤੋਂ ਡਰਿਆ ਹਮਾਸ, ਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਇਆ ਤਿਆਰ

  International