ਜਾਣੋ ਕੌਣ ਹੈ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ, ਕਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਹਿਲਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ... 

ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਹੋਏ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਕਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ? ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਾਂਗੇ।

Share:

Father of Indian Budget: ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਆਮ ਬਜਟ ਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਨ ਛੇਵੀਂ ਵਾਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਆਮ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨਗੇ। ਹਰ ਸਾਲ 1 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਵੱਡੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਜੇਮਸ ਵਿਲਸਨ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਹੋਏ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਕਦੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ? ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਾਂਗੇ।

ਭਾਰਤੀ ਬਜਟ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ

ਭਾਰਤ ਨੂੰ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 26 ਨਵੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਆਰ ਕੇ ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਨੇ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸ ਤਜਵੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਖਾਸ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਚੇਟੀ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿੱਤੀ ਦਿੱਗਜ ਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ 15 ਅਗਸਤ 1947 ਤੋਂ 31 ਮਾਰਚ 1948 ਤੱਕ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਬਜਟ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਨਕ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਮਿਲਿਆ।

ਪਹਿਲੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਦੇ ਕੀ ਸਨ ਐਲਾਨ?

ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕੇਂਦਰੀ ਬਜਟ ਨਵੰਬਰ 1947 ਵਿੱਚ ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਟੈਕਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇ ਸੀ। ਬਜਟ ਦਾ ਕੁੱਲ ਮਾਲੀਆ ਲਗਭਗ 171.15 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਤੀ ਘਾਟਾ ਲਗਭਗ 26.24 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਸੀ। ਸਾਲ ਲਈ ਕੁੱਲ ਖਰਚਾ 197.29 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਅਨੁਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਚੇਟੀ ਵਲੋਂ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਜਟ ਬਿਆਨ ਵਿਚ ਜੀ. 1947 ਤੋਂ 31 ਮਾਰਚ 1948 ਤੱਕ ਸਾਢੇ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕੀਤਾ।

ਕੌਣ ਸੀ ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ?

ਸ਼ਨਮੁਖਮ ਚੇਟੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਮਿੱਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਦਰਾਸ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੋਇੰਬਟੂਰ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਕੌਂਸਲਰ ਅਤੇ ਉਪ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਬਣੇ। 1920 ਅਤੇ 1921 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਉਹ ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। 1947 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚੇਟੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਉਸਨੇ 1947 ਤੋਂ 1949 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਚੇਟੀ 1933 ਤੋਂ 1935 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਸਪੀਕਰ ਸਨ। ਚੇਟੀ ਦੀ ਮੌਤ 5 ਮਈ 1953 ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈਣ ਕਾਰਨ ਹੋਈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ