Bhisham Ashtami : ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਨੇਕ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਹੋਵੇਗੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ, ਪਿਤਰਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਮਿਲੇਗੀ ਮੁਕਤੀ

ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਗੰਗਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਨੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ।

Share:

ਹਾਈਲਾਈਟਸ

  • ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਦਾ ਨਿਰਵਾਣ ਦਿਵਸ ਮਾਘ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

Bhisham Ashtami : ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਸ਼ੁਕਲਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਨੂੰ ਭੀਸ਼ਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਦਿਨ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਬਾਲਕ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਨੇ ਸੂਰਜ ਦੇ ਉੱਤਰਾਯਨ ਹੋਣ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਬਲੀਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਵਰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਹਰ ਹਿੰਦੂ ਨੂੰ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਨੂੰ ਕੁਸ਼, ਤਿਲ ਅਤੇ ਜਲ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਜਿਉਂਦੇ ਹੋਣ। ਇਹ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਨੇਕ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਗੰਗਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਨੇ ਜੀਵਨ ਭਰ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦਾ ਅਟੁੱਟ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਰਾ ਜੀਵਨ ਸੱਚ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਬੀਤਿਆ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਾਤਰਾਂ ਵਿਚ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਾ ਨਾਮ ਦੇਵਵਰਤ ਸੀ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਖ਼ਾਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਵਿਆਹ ਨਾ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਭੀਸ਼ਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਭੀਸ਼ਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਕਥਾ

ਮਹਾਭਾਰਤ ਦੇ ਤੱਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਗੰਗਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇਵਵਰਤ (ਭੀਸ਼ਮ) ਦੀ ਮਾਂ ਦੇਵੀ ਗੰਗਾ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਵਾਅਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਈ ਸੀ। ਦੇਵਵਰਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਾਂਰਿਸ਼ੀ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ ਤੋਂ ਸ਼ਸਤਰ ਵਿੱਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੈਤਿਆਗੁਰੂ ਸ਼ੁਕਰਾਚਾਰੀਆ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖਣ ਦਾ ਸੁਭਾਗ ਵੀ ਮਿਲਿਆ। ਦੇਵਵਰਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਯੁੱਧ ਹੁਨਰ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਦੇਵਵਰਤ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰ ਲਈਆਂ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਸਤਿਨਾਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲ ਗਏ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।

ਭੀਸ਼ਮ ਵਚਨ

ਇੱਕ ਵਾਰ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗੰਗਾ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਪਾਰ ਗਏ। ਉਥੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਉਨਾਂ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹਰੀਦਾਸ ਕੇਵਤ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਮਤਸਿਆਗੰਧਾ (ਸਤਿਆਵਤੀ) ਨਾਲ ਹੋਈ। ਮਤਸਿਆਗੰਧਾ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ 'ਤੇ ਮੋਹਿਤ ਹੋ ਗਏ। ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਹਰਿਦਾਸ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਹੱਥ ਮੰਗਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਰਾਜੇ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ - "ਮਹਾਰਾਜਾ! ਤੁਹਾਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਦੇਵਵਰਤ ਹੈ, ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਰਾਜ ਦਾ ਵਾਰਸ ਹੈ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੇਰੀ ਧੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿਓ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਤਸਿਆਗੰਧਾ ਦਾ ਹੱਥ ਦੇਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਾਂ।" ਪਰ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਰਿਦਾਸ ਕੇਵਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਠੁਕਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਸਮਾਂ ਇਵੇਂ ਹੀ ਲੰਘਦਾ ਰਿਹਾ, ਪਰ ਮਹਾਰਾਜ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਮਤਸਿਆਗੰਧਾ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਨਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਉਸ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਇਹ ਸਭ ਦੇਖ ਕੇ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੇਵਵਰਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਬੇਚੈਨੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਿਆ। ਸਾਰੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵਵਰਤ ਖੁਦ ਹਰੀਦਾਸ ਕੋਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਉਤਸੁਕਤਾ ਨੂੰ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਗੰਗਾ ਜਲ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਕਿ - "ਮੈਂ, ਗੰਗਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਦੇਵਵਰਤ, ਅੱਜ ਤੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਣ ਲਿਆ ਕਿ ਮੈਂ ਅਣਵਿਆਹਿਆ ਰਹਾਂਗਾ। ਦੇਵਵਰਤ ਦੇ ਇਸ ਔਖੇ ਵਚਨ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਭੀਸ਼ਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਤਦ ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਂਤਨੂ ਨੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਇੱਛਤ ਮੌਤ ਦਾ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਦੇਵਤਾ ਦਕਸ਼ਨਾਯਨ ਤੋਂ ਉੱਤਰਾਯਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ, ਤਾਂ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਰੀਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰਵਾਣ ਦਿਵਸ ਮਾਘ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੀ ਅਸ਼ਟਮੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਵਰਤ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ

ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭੀਸ਼ਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਜੋ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕੁਸ਼, ਤਿਲ ਅਤੇ ਜਲ ਨਾਲ ਸ਼ਰਾਧ ਅਤੇ ਤਰਪਣ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਤਾਨ ਅਤੇ ਮੁਕਤੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਾਪ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਰਤ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਪਿਤਰਦੋਸ਼ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵੀ ਪੂਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਇਸ ਦਿਨ ਵਰਤ ਰੱਖਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭੀਸ਼ਮ ਪਿਤਾਮਾ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਚੜ੍ਹਾਵਾ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ